بيمه نامه هاي عمر و انواع آن (بررسي ميزان رشد)

عنوان : بیمه نامه های عمر و انواع آن (بررسی میزان رشد)
ناديا شجاعي (كارشناس خسارت حوادث)
چکیده :از آنجايي كه انسانها هر روز بامشكلات متعددي روبرو بوده و درمعرض خطرات گوناگون قرارمي گيرند ودرواقع آينده اي نامطمئن پيش روي دارند،زيرپوشش قرار گرفتن آنها به وسيله بيمه نامه اي كه آنان را مصون ساخته وموجب رفع نگراني جهت تامين منبع مالي در آتيه شود ، امري ضروري به نظر مي رسد. بيمه هاي عمر ،بيمه شدگان رادر جهت حفظ خانواده و به طور كلي افرادي كه وابستگي مالي به آنان دارند ، حمايت مي كند. حتي اگر افراد هيچ وابسته مالي به خود ندارند ، برخي از انواع بيمه نامه ها برايشان سودمند خواهد بود. بيمه نامه عمر نوعي قرارداد تامين آتيه است كه بر پايه ي انديشه رويارويي با پيامد وقوع خطر شالوده ريزي شده و مانند ساير انواع بيمه به احتمالات متكي است.

  بيمه نامه هاي عمر و انواع آن (بررسي ميزان رشد)

از آنجايي كه انسانها هر روز بامشكلات متعددي روبرو بوده و درمعرض خطرات گوناگون قرارمي گيرند ودرواقع آينده اي نامطمئن پيش روي دارند،زيرپوشش قرار گرفتن آنها به وسيله بيمه نامه اي كه آنان را مصون ساخته وموجب رفع نگراني جهت تامين منبع مالي در آتيه شود ، امري ضروري به نظر مي رسد.

بيمه هاي عمر ،بيمه شدگان رادر جهت حفظ خانواده و به طور كلي افرادي كه وابستگي مالي به آنان دارند ، حمايت مي كند. حتي اگر افراد هيچ وابسته مالي به خود ندارند ، برخي از انواع بيمه نامه ها برايشان سودمند خواهد بود. بيمه نامه عمر نوعي قرارداد تامين آتيه است كه بر پايه ي انديشه رويارويي با پيامد وقوع خطر شالوده ريزي شده و مانند ساير انواع بيمه به احتمالات متكي است.

بيمه عمررا مي توان نوعي سرمايه گذاري تلقي نمود كه افراد براي دوري گزيدن ازهر گونه تشويش خاطردرخصوص تامين زندگي واضطراب تغيير شرايط در آمدي واقتصادي خانواده انجام مي دهند.

خريد بيمه عمر داراي جنبه خيرخواهي و انسان دوستي نيز مي باشد و داراي ارزشهاي والا و معنوي است. با توجه به تعاليم ودستورات موكد ديني در زمينه دستگيري ازمستمندان ونيازمندان و همچنين سنن و رسومي نظير خيرات ،مبرات و انفاق ، بيمه عمر به نحوي موثرتروبارزتر مي تواند به مرحله عمل درآيد. بيمه عمر بهترين وسيله ي صرفه جويي و تامين آتيه ويكي از بهترين راههاي تقويت سازمان خانوادگي وشايد بهترين راه مجهزنمودن افراد براي رويارويي بامشكلات ومصيبتهاي اجتماعي است كه به ويژه براي طبقات متوسط يا بي بضاعت كاربرد دارد و به طور كلي مي توان گفت " هرچه سطح درآمد ودارايي اشخاص در كشوري پايين تر باشد ،تعميم بيمه عمر در آن كشور بيشتر ضرورت دارد."

بيمه عمر شامل برخي خواص تاميني نيز مي باشد مثل:

ـ تامين هزينه فوت

ـ تامين هزينه مستمري براي خانواده در دورانهاي مشخص

ـ تامين اقساط وام مسكن

ـ تامين هزينه تحصيلات عالي

ـ تامين سرمايه براي مقاصد خاص (مثل تاسيس درمانگاه ، مدرسه يا مسجد)

ـ كاربرد در کسب

بيمه عمر به دليل خواص تاميني ذكر شده درفوق مي تواند كمك موثري به دولت در برقراري تامين اجتماعي و اجراي اصل بيست ونهم 1 قانون اساسي باشد.

(1). اصل 29:«برخورداري ازتامين اجتماعي از نظر بازنشستگي ، بيكاري ،پيري،ازكارافتادگي ،بي سرپرستي، در راه ماندگي ، حوادث و سوانح ونياز به خدمات بهداشتي –درماني و مراقبتهاي پزشكي به صورت بيمه و غيره حقي است همگاني . دولت مكلف است طبق قوانين ازمحل درامدهاي عمومي و درآمدهاي حاصل از مشاركت مردم ، خدمات و حمايتهاي مالي فوق را براي يك يك افراد كشور تامين

همچنين اين بيمه نامه از دير باز بين افراد گوناگون رايج بوده است . بيمه عمر براي اولين بار درسال 1583درانگلستان مرسوم گرديد وساير انواع بيمه مانند (بيمه بر ضد حريق وسرقت ) به تدريج بعد از آن متداول شد. اولين قرارداد بيمه عمر روي " آقاي ويليام گينبس " منعقد شده بود. مدت بيمه نامه 12ماه ونرخ حق بيمه 8% بود. بيمه شده در اواخر سا ل فوت كرد وپس ازمجادلات بسيار ، سرانجام تجار لندن که دريافت كنندگان حق بيمه ايشان بودند، محکوم به پرداخت سرمايه شدند.

اولين شركت بيمه عمر در سال 1762در انگلستان تاسيس شد و اولين بررسي علمي درباره بيمه عمر درسال 1812منتشر گرديد.

ااولين بيمه عمر درايران توسط يك نمايندگي و به نام آقاي " جبار صالح نيا " كه يک تاجر تبريزي بود و باسرمايه 600ليره انگليسي صادر گرديد. درسال 1327براي اولين بار بيمه جمعي عمرو بازنشستگي بين بيمه ايران و آستان قدس رضوي به نفع كاركنان  بيمه گذار به امضا رسيد. اولين بيمه گروهي عمر وحوادث ازسال 1342آغاز شد و بانك مركزي نخستين موسسه اي بود كه كليه كاركنان خود را در مقابل خطر فوت وازكارافتادگي در تيرماه 1344و به صورت گروهي بيمه نمود.

انواع بيمه نامه هاي عمر وتعريف آنها :

رشته بيمه عمرازمهم ترين نوع بيمه هاي اشخاص است که از تنوع فراوان برخوردار بوده و بسيار غني است .

بيمه هاي عمر به سه دسته کلي ذيل تقسيم مي شوند :

1- بيمه عمر تامين خطر فوت     

2- بيمه عمر به شرط حيات

3- بيمه عمر مختلط (پس انداز)

هر يک از انواع بيمه هاي فوق نيز داراي زير مجموعه هاي مختلفي هستند که به شرح مختصري از هر يک اکتفا مي کنيم:

 بيمه عمر تامين خطر فوت به دو دسته کلي " بيمه تمام عمر" و " بيمه موقت " تقسيم بندي مي شود؛

 "بيمه تمام عمر" نوعي از قرار داد است که در آن بيمه گر متعهد مي شود که در صورت فوت بيمه شده در هر زمان سرمايه بيمه مذکور در قرار داد را به استفاده کننده بپردازد. بيمه تمام عمر خود مي تواند به دو دسته ؛

 الف) بيمه تمام عمر با حق بيمه تمام عمر

 ب ) بيمه تمام عمر با مدت محدود

پرداخت حق بيمه تقسيم شود که اختلاف اين دو دسته در نحوه پرداخت حق بيمه است . در نوع اول بيمه گذار ، حق بيمه را تا پايان عمر خود مي پردازد و در نوع دوم پرداخت حق بيمه تا زمان معين ـ هر گاه بيمه شده تا پايان آن مدت در قيد حيات باشد ـ قابل پرداخت است .

تقريبا دوسوم از بيمه نامه هاي صادره در کشورهاي انگلستان ، آمريکا و کانادا همين نوع بيمه نامه مي باشد ومي توان آن را به يک بيمه نامه موقت با همان سرمايه و يا مبلغ بازخريدي آن را به نوعي مستمري تبديل نمود مثلا يک نوع مستمري مادام العمر به خود بيمه شده و پرداخت نيمي از آن به همسر بيمه شده در صورت فوت ايشان .

"بيمه عمر موقت " نوعي از قرارداد است که در آن بيمه گر در مقابل دريافت حق بيمه ضمانت مي نمايد که در صورت فوت بيمه شده در خلال مدت محدود تعيين شده در بيمه نامه ، مبلغ معيني به شخص يا اشخاصي که بيمه گذار معين کرده که معمولا استفاده کننده يا ذينفع ناميده مي شوند بدهد. در صورتي که بيمه شده در خلال اين مدت فوت نشود ، بيمه گر مبلغ بيمه شده را پرداخت نخواهد کرد و بيمه گذار به شکرانه ي دوام عمر و بقاي حيات بيمه شده خود هيچ مبلغي از بيمه گر مطالبه نمي کند و حق بيمه هايي که پرداخت کرده به مصرف کمک به ورثه ي بيمه شدگاني مي رسد که در خلال بيمه شدن فوت مي کنند ، تقريبا 21٪ از قراردادهاي بيمه عمر از اين دسته هستند.

اين نوع بيمه نامه ها که خود به سه دسته با " سرمايه ثابت " ، " سرمايه نزولي " و "سرمايه صعودي " تقسيم مي شوند ، براي افرادي که به طورموقت در معرض خطرهاي خاصي قرار مي گيرند مفيد هستند . مانند کساني که مرتبا در حال انجام مسافرت يا ماموريت هستند و يا افرادي که شغلشان با ريسک همراه است . به طور کلي اين افراد اين نوع بيمه را اختيار مي کنند تا در صورت فوت نا به هنگام که هنوز سرمايه لازم براي تامين خانواده خود را فراهم نساخته اند ، نياز خانوادگي شان مرتفع گردد. در اين نوع بيمه نامه ها ، مدت بيمه هر چه که باشد هر زمان پرداخت حق بيمه قطع شود ، بيمه خاتمه مي يابد.

اين بيمه نامه قابليت تبديل و تمديد دارد. بيمه مستمري نوعي ازبيمه موقت با سرمايه نزولي است که براي درک بهتر اين نوع             بيمه نامه پيشنهاد مي شود به مثال زير توجه فرماييد:

فرض کنيد پدري تصميم مي گيرد فرزند 5ساله اش تا سن 20سالگي به تحصيل بپردازد. بيمه گر متعهد مي شود ، هر گاه پدر در طول 15 سال مدت بيمه فوت شود سالي 500000ريال تا پايان مدت بيمه که فرزند به سن 20سالگي مي رسد، بپردازد . بنابراين سرمايه اوليه اين بيمه 7500000ريال بوده و در هر سال به ميزان 500000ريال کاهش مي يابد. بيمه موقت با سرمايه نزولي ممکن است به بيمه هاي ديگر اضافه شده و اثرات تاميني آنها را افزايش دهد.

 دسته دوم از بيمه نامه هاي عمر ، بيمه نامه هاي " عمر به شرط حيات " مي باشند. در اين دسته از قراردادها بيمه گر متعهد       مي شود در مقابل دريافت حق بيمه مقرر ، مبلغ معيني را در سر رسيد توافق شده ، در صورت زنده ماندن بيمه شده بپردازد اين             بيمه نامه ها تقريبا شامل 8٪ ازکل بيمه نامه هاي عمر مي شوند . اين نوع بيمه نامه دودسته " مستمري " و " سرمايه " مي باشد. در شرايط مستمري ، بيمه گر بجاي پرداخت سرمايه متعهد پرداخت مستمري مي باشد و در نوع سرمايه ، بيمه گر سرمايه را مي پردازد حال بيمه گذار مي تواند با توجه به نوع قرارداد حق بيمه هاي پرداختي را دريافت کند و يا دريافت نکند.

واما آخرين نوع بيمه ، بيمه نامه مختلط مي باشد. اين بيمه نامه وسيله اي است موثر براي فراهم ساختن سرمايه در زماني              معين ، به طوري که فوت ناگهاني نتواند تاثيري در تشکيل اين سرمايه داشته باشد. در اين قرارداد ريسک فوت و احتمال زنده ماندن بيمه شده يک جا و همزمان مورد تامين بيمه گر قرار مي گيرد. درتعريف ديگر مي توان گفت اين بيمه نامه " عمل برقرار ساختن در آمدي مستمر براي شخصي يا بهره مند ساختن وي ازمزايايي است ."

اين نوع بيمه نامه شامل انواع زير است :

1-    پس انداز

2-    دو برابر حيات

3-    دو برابر فوت

4-    خانوادگي

در حدود 55٪قراردادهاي صادره در اين رشته بيمه عمر مربوط به اين نوع بيمه نامه مي باشد.

 بيمه مختلط مي تواند سه هدف مشخص و قطعي را برآورده سازد :

الف ) پس انداز با روشي با قاعده و منظم    

 ب ) تشکيل سرمايه

ج ) تامين در مقابل خطر فوت

همه انواع قراردادهاي بيمه عمر از سه عنصر تشکيل شده اند:

خطر مورد تامين بيمه گر : در اين خصوص بيمه گر مي تواند از طريق پيشنهاد بيمه نامه ، معاينه پزشکي و يا گزارش محرمانه نماينده بيمه به جمع آوري اطلاعات بپردازد.

تامين بيمه گر : بر پايه قرارداد بيمه عمر بيمه گر يا ريسک زنده ماندن بيمه شده تا پايان مدت بيمه را بيمه مي کند يا خطر فوت او را در خصوص قراردادهاي بيمه عمر، تامين بيمه گر شامل تمام علل فوت است البته به جز استثناهايي نظير قتل عمد بيمه شده توسط استفاده کننده و يا خود کشي بيمه شده .

حق بيمه : حق بيمه بهاي تامين بيمه گر است.

 مزاياي انواع بيمه نامه هاي عمر :

   در حالت کلي بيمه عمر چند دسته از نيازهاي ما رامرتفع مي سازد :

ـ تامين خطر ناشي ازفوت

ـ تامين مستمري در دوران بازنشستگي

ـ تامين خطر ازکار افتادگي

ـ پس انداز وتشکيل سرمايه

اما هر يک از انواع قراردادها بيمه عمر مزاياي خاص خود را دارند که مختصرا در قسمت پيش به آنها اشاره شده است .            کليه ي بيمه نامه هاي عمرازبخشودگي مالياتي در حق بيمه و همچنين معافيت سرمايه بيمه از ماليات بر در آمد و نيز تعلق نگرفتن ماليات بر ارث به سرمايه بيمه عمربرخوردارند .

بيمه گذار در اختصاص دادن سرمايه بيمه عمر تابع قانون ارث نيست بلکه به ميل و مصلحت انديشي خود مي تواند فرد يا افرادي را براي استفاده ازسرمايه به بيمه گر معرفي نمايد و بيمه گر موظف است فقط به اين افراد ، سرمايه بپردازد. در بيمه عمر ، بيمه گذار سهم هر استفاده کننده را با آزادي کامل تعيين مي کند.

بيمه نامه هاي عمر همچون ديگر بيمه نامه ها ، از امتيازها و حقوقي برخوردا ر است که هر يک ازآنها برايش متضمن نفعي خواهد بود . اين حقوق شامل بازخريد کاهش سرمايه ، وام يا پيش پرداخت و وثيقه قراردادن بيمه نامه عمر است .

 چه کساني به بيمه نامه هاي عمر نياز دارند؟

 با توجه به سنين مختلف افراد وشرايط انتخابي آنان ،خريد بيمه نامه هاي عمربرايشان فوايد مختلفي خواهد داشت. افرادرا می توان    به صورت گروه هايي به شرح ذيل تقسيم نمود :

ـ کودکان :

خريد بيمه نامه براي کودکاني که کسي به آنها وابستگي مالي ندارد، ضروري به نظر نمي رسد.

ـ خانواده هاي تازه تشکيل شده :

افرادي که قصد تشکيل خانواده دارند،به بيمه نامه هاي عمر نيازمندند.اگر افراد در سنين جواني اقدام به خريد اين گونه بيمه نامهها کنند، حق بيمه اشان کمتر از زمان کهولت و پيري خواهدبود .

ـ خانواده هايي که مدتي ازتشکيل شدنشان گذشته است :

خانواده هايي که داراي افراد وابسته به خود هستند ، حتما نيازمند بيمه هاي عمر مي باشند . نه تنها زوجي که خارج ازمنزل کار             مي کنند ، بلکه براي آنهايي که در منزل مشغول هستند نيز کاربرد دارد.بودجه بندي براي خانواده ،نگهداري فرزندان و... مي تواند باعث بروز مشکلاتي مالي شود که بيمه هاي عمر مي توانند راه نجا ت خانواده را فراهم آورند.

ـ بزرگسالان مجرد :

افراد مجرد نيز به بيمه نامه هاي عمر نيازمندند . حداقل اين بيمه نامه ها مي تواند وراث آنها را در تامين هزينه هاي کفن و دفن پس ازمرگ ياري دهد ويا اگر آنها والدين پيرشان را زير حمايت خود را قرار داده اند و يا وابسته ي مالي به خودشان دارند،اين               بيمه نامه ها برايشان مفيد به نظر مي رسد .

ـ زوجهاي کارمند که فرزندي ندارند :

در اين حالت هر دو نفر بايد تصميم بگيرند که بيمه نامه عمر نياز دارند يا خير . در حالت کلي با خريد بيمه نامه عمر، وراث پس از مرگ ايشان متحمل هزينه ي زيادي نمي شوند . البته در اين خصوص بيشتر خريد بيمه عمر زماني به آنها توصيه مي شود .

ـ مسن ترها:

تا زماني که هيچ به در آمد آنان وابسته نيست و ازکسي حمايت نمي کنند ،‌بيمه نامه عمر در اين مرحله از زندگي لازم و ضروري نخواهد بود ، مگر اينکه اندوخته اي براي هزينه ي پس از مرگشان نداشته باشند. اما بايد دانست که خريد بيمه نامه هاي عمر در اين سنين بسيار گران خواهد بود لذا در اين خصوص بايستي ابتدا با يک مشاور مالي در مورد راه هاي پس انداز براي انجام  هزينه هاي پس ازمرگ مشورت کنند .

با توجه به آن چه گفته شد ، نتيجه مي گيريم که افراد جوان که در آستانه زندگي مشترک هستند و افرادي به آنها وابسته مالي بوده و يا در آينده وابسته ي مالي خواهند داشت ، بيش از همه نياز به بيمه نامه هاي عمر دارند. به منظور بررسي دقيق تر ميزان استقبال افراد جوان از بيمه عمر و همچنين علل توسعه نيافتگي و عدم رشد اين گونه بيمه نامه ها در ميان يک جامعه آماري 50 نفري با ميانگين سني 30 سال که 88٪ آنان از تحصيلات عالي برخوردار بودند و 24 نفر از آنها مرد و 26نفر زن بودند به تحقيق از طريق توزيع پرسشنامه مشتمل بر هشت سئوال در خصوص ميزان آشنايي با بيمه عمر وسئوالات مرتبط با آن پرداخته شد که در زير نتايج آن در زير شرح داده شده است.

64 ٪از افراد تا حدي انواع بيمه نامه هاي عمر را مي شناختند واز 74٪ از آنان اصلا شرايط خريد بيمه نامه هاي عمر را نمي دانستند . در حالي که 86٪ از آنان بيمه هاي عمر را مفيد مي دانند تنها 32٪ به فکر خريد افتاده اند و فقط 30٪ آنان داراي مشاغل آزاد بوده اند و اين آمار در حالي است که بيش از نيمي از افراد تا حدي به بيمه اعتماد دارند.و فقط 2 نفر از جامعه آماري فوق در مورد بيمه نامه ها ي عمر زماني و يا واژه هاي مرتبط با آن مي دانستند . اکنون اين سئوال مطرح مي شود که : چرا با وجود آن که اکثر افراد بيمه نامه عمر را مفيد دانسته و تا حدي به بيمه اعتماد دارند ، اما فقط تعداد کمي اقدام به خريد آن کرده اند؟

 بررسي دلايل عدم توسعه بيمه عمر و پيشنهاد ها :

    بر اساس نتيجه ماخوذه از پرسشنامه و در مصاحبه اي که با تعدادي از افراد صورت گرفت ، آنان دليل عدم آشنايي خود را اطلاع رساني ضعيف ذکر کردند. برخي ديگر علت عدم خريد بيمه نامه عمر را بخصوص بيمه عمر و پس انداز را عدم اعتماد به واحد پول ذکر کرده و اذعان داشته اند که " معلوم نيست بعد از ده سال نرخ تورم رو به رشد چقدر باشد ؟ و سرمايه ي کنوني در ده يا پانزده سال آينده چقدر ارزش داشته باشد ؟"

متاسفانه در جامعه ما وپس ازگذشت بيش از نيم قرن تجربه بيمه گري ، هنوز مردم بيمه را نمي شناسند و از انواع تسهيلاتي که در اين خصوص وجود دارد و مي توانند از آن بهره بگيرند بي اطلاعند.

در بيمه نامه هاي جمعي اطلاعات بايد به صورت کامل از طريق بيمه گذاريا بيمه گر در اختيار يکايک بيمه شدگان قرار گيرد تا آنها به هنگام پرداخت خسارت با مشکل مواجه نشوند. اين مهم مي تواند با استفاده از توزيع بروشور ويا برگزاري دوره هاي آموزشي و... صورت پذيرد. گاهي ورثه يک بيمه شده به دليل ارايه يک مدرک مثبته ماه ها دررفت و آمد با شرکت بيمه هستند. بنابراين وجود يک تعامل مثبت بين بيمه شدگان و بيمه گر و بازاريابي قوي چه از جهت اطلاع رساني و تبليغ براي خريد بيمه نامه و طرق مختلف دست يابي وخريد هر چه آسان تر بيمه نامه ها و چه از جهت جلب اعتماد افراد نسبت به بيمه و پرداخت به موقع خسارت امري ضروري به نظر مي رسد.

در مورد بيمه هاي عمرو پس انداز نيز بايد طوري برنامه ريزي نمود که " قدرت سرمايه بيمه شده در تمام طول مدت قرارداد از تاريخ امضاي بيمه نامه تا هنگام سررسيد تغيير نکند و درواقع سرمايه پولي بيمه شده بايد ارزش زماني خود را حفظ نمايد."

نکته پاياني اين که ،بايد افراد جامعه را با بعد معنوي بيمه آشنا ساخت . به جز مواردي که بيمه شدگان مي توانند پس اندازي داشته باشند و حتي به سودي دست يابند ،‌خريد بيمه نامه عمر امري معنوي نيز مي تواند به شمار آيد و مي توان گفت که بيمه در حقيقت يک صندوق همياري است که عده اي از افراد ، به سرپرستي يک شرکت بيمه تشکيل مي دهند . اشخاصي که خداوند به آنان عمرطولاني عطا مي فرمايد به ورثه اشخاصي که عمرشان کوتاه تر است، کمک مالي مي کنند. البته کسي که بيمه عمر براي مدت معين خريداري مي کند ، خودش هم آرزوي عمري طولاني تر دارد و اين خواسته به اين معني است که شخص بيمه شده هم از اين که حق بيمه او در راه کمک مالي به ورثه ي شخص ديگر که در خلال مدت بيمه اش فوت مي کند ، مصرف شود ، رضايت دارد.